Đánh giá của WB về kinh doanh logistics Việt Nam 2012

Để phân loại dịch vụ logistics trên toàn cầu, hàng năm WB tính toán 7 tiêu chí với thước đo từ 1 đến 5 bậc, cho hầu hết các nước.

Trong bảng phân loại năm 2012: Xếp thứ 1 là Singapore với số bậc đạt 4,13/5, xếp thứ 155 là Burundi (châu Phi) với số bậc đạt 1,61/5. Trong bảng phân loại đó, Việt Nam đạt 3,0/5 xếp thứ 53, cao hơn Indonesia (xếp thứ 59 tương đương 2,94/5) và Liên bang Nga (xếp thứ 95 tương đương 2,58/5)…

Qua một số số liệu đánh giá của WB (có thể chưa thật chính xác) nhưng cho thấy dịch vụ logistics của Việt Nam đứng trong nhóm nước trên trung bình theo thang điểm 5. Trong số liệu chi tiết cũng cho biết: Cơ sở hạ tầng, thủ tục hải quan, thời gian đưa hàng tới đích của dịch vụ logistics tại Việt Nam đã đứng vào nhóm khá của khu vực (không kể Singapore).

Tình hình doanh nghiệp kinh doanh logistics ở Việt Nam

Với số lượng hơn 1000 DN nhưng DN logistics VN mới mang lại khoảng 4,4% tổng GDP, chiếm thị trường nội địa khoảng 25%, số còn lại do các DN nước ngoài đáp ứng. Các DN logistics hoạt động tại VN có thể ở trong 3 nhóm sau đây:

1) Nhóm DN VN kinh doanh logistics 100% vốn VN, số lượng hơn 1000 DN: Tuy nhiên, các DN này vốn nhỏ, phạm vi kinh doanh một phần trong dịch vụ logistics, thường là loại hình DN logistics bên thứ nhất 1PL hoặc bên thứ 2 2PL. Một số nhỏ đã có thể vươn tới logistics bên thứ 3 3PL. Trong số DN này một phần đã là Hội viên của Hiệp hội Logistics Việt Nam (VLA). Một số công ty điển hình như: Công ty SOTRANS, GEMANDEPT, Tân cảng Logistic… Theo số liệu của Cục Hàng hải VN, số lượng DN này chiếm tỷ lệ chính trong số hơn 1000 DN logistics của VN. Đây là một tỷ lệ quá lớn dành thị phần nhỏ 25% của thị phần logistics cả nước.

2) Nhóm DN VN liên doanh với các DN logistics nước ngoài: Để nhanh chóng tiếp cận thị trường quốc tế, nâng cao năng lực quản lý, một số DN VN đã liên doanh với DN logistics hàng đầu thế giới. Chẳng hạn, Tổng Công ty Bưu chính Viễn thông VN đã lien doanh với DHL theo tỷ lệ góp vốn 51/49, suốt 18 năm qua đã mang lại cho VN những tiện ích “phát chuyển nhanh” nằm trong các nước hàng dầu thế giới. Chỉ một công ty liên doanh này đã giành 40% thị phần của dịch vụ phát chuyển nhanh của VN. Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ, số DN liên doanh hình thức này chưa tới 15, đây là một số lượng quá nhỏ.

3) Nhóm DN logistics nước ngoài kinh doanh tại VN: Theo danh sách của Armstrong & Asociates, Inc năm 2011, có 50 DN kinh doanh logistics bên thứ 3 có doanh thu lớn nhất toàn cầu (từ 1 tỷ đến 32,16 tỷ USD). Theo thống kê của Cục Hàng hải VN, gần 30 DN đó đã kinh doanh tại VN. Cũng theo số liệu đó, 75% thị phần dịch vụ VN đang do các DN nước ngoài thuộc nhóm này đáng ứng.

Một số giải pháp phát triển dịch vụ logistics

Kinh doanh dịch vụ logistics tại VN có thị trường trong và ngoài nước rất to lớn. Đối với thị trường ngoài nước, nhìn tổng thể dịch vụ logistics chiếm hơn 10% giá trị thu nhập toàn cầu (GDPs), trong đó khoảng 10% tạo ra doanh thu của logistics bên thứ 3. Nếu VN biết liên kết, liên doanh, hợp đồng hợp tác kinh doanh với các tập đoàn logistics bên thứ 3 của thế giới thì có thể giành được một phần không nhỏ doanh thu cho VN.

Để làm việc này VN cần chú ý đào tạo nguồn nhân lực, thay đổi pháp luật cho phù hợp với quản lý kinh doanh quốc tế. Đó chính là cách tốt nhất để VN có thể sánh vai cùng bốn biển năm châu chia thị phần logistics toàn cầu . Đây là thị trường của “Kinh tế tri thức” , nó theo quy luật phân phối tăng dần. Giành thị trường thế giới trong kinh doanh logistics bên thứ 3 là trách nhiệm, quyền lợi của nguồn nhân lực trẻ hiện nay.

Đối với thị trường trong nước, với danh sách các DN kinh doanh logistics hơn 1000 là quá lớn. các DN này kinh doanh chủ yếu theo mô hình bên thứ 1 và thứ 2, do vậy cạnh tranh gay gắt , bộc lộ nhiều yếu kém của thời kỳ kinh tế nông nghiệp và thời kỳ tiền công nghiệp. Muốn hạn chế những yếu kém, để giành thị trường nội địa rất lớn (7% GDP hoặc 75% thị phần logistics) ngoài chính sách Nhà nước, cơ sở hạ tầng đồng bộ… Các DN VN phải hợp tác với nhau bằng quyền lợi kinh tế, tạo ra sức cạnh tranh lớn hơn trong kinh doanh để hợp tác với DN nước ngoài đang kinh doanh tại VN. Hợp tác lại để cạnh tranh theo xu thế Cùng Thắng (Win-Win) là sống còn hiện nay. Giải pháp này cần có sự hỗ trợ của các cơ quan Nhà nước nhưng vai trò đặc biệt quan trọng là các hiệp hội: Giao nhận, Logistics, Chủ tàu , Chủ cảng, Ngân hàng, Chủ hàng…trong đó Hiệp hội Logistics là nòng cốt.